Pieniądza dewaluacja

Pieniądza dewaluacja, oficjalne zmniejszenie przez władze gospodarcze lub ustawodawcze parytetu krajowej jednostki pieniężnej, tzn. zawartości czystego złota w jednostce pieniężnej lub stosunku wartości krajowej jednostki pieniężnej do zagranicznej jednostki pieniężnej. D.p. oznacza zatem spadek kursu pieniądza krajowego. Oficjalne zwiększenie przez władze gospodarcze lub ustawodawcze parytetu krajowej jednostki pieniężnej nosi nazwę rewaloryzacji pieniądza. D.p. wpływa w decydujący sposób na istniejące relacje cen krajowych (wewnętrznych) w stosunku do cen światowych. Na skutek spadku kursu pieniądza krajowego ceny towarów eksportowanych wyrażone w pieniądzu zagranicznym stają się niższe, natomiast ceny wewnętrzne tych towarów w zasadzie nie ulegają zmianie, a jeśli wzrastają, to jest to wzrost stopniowy i powolny. Ceny towarów importowanych wyrażone w pieniądzu zagranicznym nie zmieniają się wcale, są to bowiem ceny światowe. Ale towary te w przeliczeniu na pieniądz krajowy, wobec spadku jego kursu, kosztują drożej niż przed dewaluacją. W ogólnym wyniku dewaluacja stymuluje eksport, który stal się tańszy dla odbiorców zagranicznych i ogranicza import, który stal się droższy dla odbiorców krajowych. D.p. najczęściej przeprowadzana jest w celu przeciwdziałania trwałemu deficytowi bilansu płatniczego spowodowanemu wzrostem kosztów produkcji w kraju w stosunku do poziomu kosztów produkcji za granicą (pieniądza deprecjacja). Większy wzrost kosztów produkcji w kraju w stosunku do kosztów produkcji za granicą podnosi ceny eksportowanych towarów, co hamuje wywóz i jednocześnie stanowi zachętę do zwiększania przywozu tańszych towarów zagranicznych. Pozytywny wynik d.p. na poprawę salda bilansu płatniczego jest funkcją wielu czynników. Najważniejszym z nich jest elastyczność popytu zagranicznego na towary przeznaczone na eksport przez kraj przeprowadzający dewaluację pieniądza oraz elastyczność popytu krajowego na towary importowane. Ujmując zagadnienie najbardziej skrótowo, na elastyczność popytu zagranicy na eksport i na elastyczność popytu krajowego na import rzutuje struktura towarów eksportowanych i towarów importowanych. Najlepszy wynik d.p. przynosi wówczas, gdy elastyczność popytu zagranicznego i elastyczność popytu krajowego są wyższe od jedności. Wówczas bowiem współczynnik wzrostu wartości eksportu jest wyższy, a współczynnik spadku wartości importu jest niższy od współczynnika spadku wartości zdewaluowanego pieniądza krajowego. Jest oczywiste, że jednoczesne i w tym samym stosunku procentowym przeprowadzanie dewaluacji przez kilka krajów neutralizuje w relacjach handlowych między nimi skutki tego kroku. Należy zwrócić uwagę, że d.p. rzutuje ujemnie na kształtowanie się terms of trade kraju dewaluującego swój pieniądz. Zmiana relacji cen wewnętrznych na towary eksportowane i importowane powoduje, że za przywóz określonej partii towarów trzeba eksportować większą ilość (niż to było konieczne przed dewaluacją) własnych towarów. D.p. rzutuje także na zmiany w zadłużeniu i zmiany w wierzytelnościach w stosunkach międzynarodowych. Należności kraju po dewaluacji wyrażone w walucie obcej nie ulegają zmianie, natomiast przeliczone na walutę krajową wzrastają. Należności w walucie krajowej po dewaluacji nie zmieniają się, ale ich równowartość w walucie zagranicznej jest mniejsza. Zobowiązania kraju po dewaluacji wyrażone w walucie obcej pozostają bez zmiany; przeliczone na walutę krajową są wyższe. Zobowiązania kraju w walucie własnej nie ulegają po dewaluacji zmniejszeniu, a ich równowartość w przeliczeniu na walutę obcą obniża się. Tak więc dla kraju zadłużonego — per saldo — w stosunku do zagranicy w walucie obcej dewaluacja przynosi — na tym odcinku — stratę. Natomiast kraj — per saldo — wierzycielski w stosunku do zagranicy w walucie zagranicznej, nie traci na dewaluacji. Państwa należące do Międzynarodowego Funduszu Walutowego mają swobodę w zakresie zmiany parytetu swoich walut tylko w granicach do 2,25%. Większa zmiana wymaga zgody tej organizacji. Warunkiem udzielenia takiej zgody Jest zaistnienie zasadniczego braku równowagi bilansu płatniczego. Pierwszym krajem, jaki przeprowadził w granicach norm MFW dewaluację swojej waluty, była Wielka Brytania, która w 1949 zredukowała o ok. 30% zawartość złota w funcie (z 3,58134 g czystego złota do 2,48828 g), co w relacji do dolara USA zmniejszyło kurs funta z 4,03 dolara na 2,80 dolara). W takim samym lub niższym stosunku zdewaluowało swoje waluty 29 innych państw, w tym wszyscy uczestnicy Wspólnoty Brytyjskiej. Następna dewaluacja funta o 14,3% oraz walut 14 innych krajów nastąpiła w 1967. Kilkakrotnie dewaluowano także franka francuskiego (ostatnia dewaluacja w 1969 o 12,5%). z ważniejszych dewaluacji wymienić można obniżenie w 1966 o 36% parytetu rupii indyjskiej i szereg dewaluacji walut krajów Ameryki Południowej. W grudniu 1971 zdewaluowano o 7,89% dolar USA przez podwyżkę ceny złota z 35 do 38 doi. za uncję. Pociągnęło to za sobą zmiany kursów walut państw zachodnich i jednocześnie rewaloryzację: jena japońskiego o 7,66%, marki zachódnio-niemieckiej o 4,61%, franka belgijskiego ł guldena holenderskiego o 2,76%. W lutym 1973 USA ponownie zdewaluowały dolar o ll,l%.