Plan finansowy przedsiębiorstwa

Plan finansowy przedsiębiorstwa (bilans pieniężnych przychodów i wydatków przedsiębiorstwa), jest częścią składową planu techniczno-ekonomicznego; sporządzany na okresy roczne, ujmuje on zadania przedsiębiorstwa w dziedzinie gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych. Układ p.f.p. w Polsce Ludowej przechodził i przechodzi nadal ewolucję, niezależnie jednak od zmian układu formularzy planu finansowego, obejmował on zawsze i obejmuje nadal następujące główne problemy gospodarki finansowej przedsiębiorstwa: 1. Ustalenie wyników finansowych działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Wynikiem jest akumulacja finansowa (różnica między wartością sprzedaży produkcji w kraju i na eksport wg cen sprzedaży a kosztem własnym sprzedanej produkcji lub usług) skorygowana o wyniki działalności pozaoperacyjnej i saldo nadzwyczajnych zysków i strat, zmniejszona o podatek obrotowy i dodatnie różnice budżetowe, zwiększona o eksportowe dopłaty wyrównawcze, dotacje przedmiotowe, ujemne różnice budżetowe i zwrot akumulacji pośredniej (tj. podatku obrotowego lub różnic budżetowych) zawartej w cenach materiałów zużytych do produkcji wyrobów sprzedanych na eksport; przepisy szczególne mogą wprowadzać inne jeszcze korekty akumulacji finansowej, prowadzące do ustalenia wyniku finansowego w postaci zysku lub straty. 2. Ustalenie podziału planowanego zysku lub finansowania planowanej straty. Z planowanego zysku przedsiębiorstwa dokonują obowiązkowych odpisów na fundusz zakładowy, oprocentowanie środków trwałych, wpłatę do zjednoczenia wg wieloletniej normy i ew. spłatę kredytu bankowego na inwestycje branżowe; jeżeli po tych obowiązkowych odpisach pozostanie jeszcze nadwyżka planowanego zysku, przedsiębiorstwa mogą dokonywać z niej odpisów na finansowanie zapasów i fundusz inwestycyjno-remontowy. Wysokość tych odpisów jest uregulowana normami finansowymi na okresy wieloletnie. Planowane straty przedsiębiorstw, które mogą występować w planach finansowych w zupełnie wyjątkowych przypadkach, powinny być finansowane za pomocą dotacji zjednoczeń; środki na dotacje czerpią zjednoczenia z wpłat z zysków dokonywanych przez przedsiębiorstwa planoworentowne. 3. Ustalenie planowanego wzrostu własnych funduszy obrotowych. Wzrost ten następuje z zysku lub — jeśli w określonym zjednoczeniu istnieje system centralnego finansowania funduszy obrotowych przedsiębiorstw — z funduszu środków obrotowych, tworzonego w zjednoczeniu z jego zbiorczego zysku. Własne fundusze obrotowe przedsiębiorstw powinny pokrywać 60% wartości ich planowanych zapasów bieżących. Jeżeli po planowym uzupełnieniu tych funduszy z zysków udział ich w finansowaniu zapasów bieżących ukształtuje się powyżej 60%, nadwyżka może być przekazana na przedterminową spłatę kredytu bankowego na inwestycje branżowe. W przypadku gdy fundusze własne przedsiębiorstwa nie pokryją 40% wartości bieżących zapasów, przedsiębiorstwo musi poszukiwać powiększenia własnych funduszy obrotowych w dotacji z funduszu rezerwowego zjednoczenia. 4. Ustalenie źródeł finansowania i nakładów na inwestycje i remonty. Ta część planu obejmuje finansowanie tylko części nakładów na reprodukcję środków trwałych; poza nią pozostaje finansowanie inwestycji branżowych (które są planowane i finansowane przez zjednoczenia); w p.f.p. w dziedzinie inwestycji branżowych może wystąpić tylko spłata kredytu bankowego, uwzględniana przy podziale zysku. W tej części planu przewiduje się tylko gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych na finansowanie inwestycji przedsiębiorstw i finansowanie remontów. Do finansowania tych nakładów przedsiębiorstwa tworzą fundusz inwestycyjno-remontowy, częściowo z narzutów obciążających koszty własne produkcji. Narzut na koszty własne wynika z procentowego stosunku kosztów planowanych remontów kapitalnych i średnich do wartości majątku trwałego (ta część funduszu inwestycyjno-remontowego może być tworzona z amortyzacji), a odpis z zysku kształtuje się także w relacji do wartości majątku trwałego. W ten sposób kwota funduszu inwestycyjno-remontowego jest skorelowana z potrzebami w dziedzinie reprodukcji majątku trwałego, ale nagromadzenie tego funduszu jest w pewnej mierze uzależnione od nagromadzenia zysku w wystarczającej wielkości. W granicach nagromadzonych środków przedsiębiorstwa mogą planować nakłady na remonty i inwestycje. Oprócz rocznych planów finansowych, przedsiębiorstwa sporządzają plany finansowe na okresy pięcioletnie. Układ ich jest podobny do układu planów rocznych, ale nie mają one tej mocy wiążącej, głównie z uwagi na fakt, iż wielkość produkcji, a stąd i jej wynik finansowy w tak długim okresie można określić tylko w sposób przybliżony. Wieloletnie planowanie finansowe jednak jest niezbędne, zwłaszcza ze względu na konieczność ustalenia wielkości środków funduszu inwestycyjno-remontowego na kilka lat naprzód w celu umożliwienia przedsiębiorstwom racjonalnej gospodarki środkami trwałymi.