Płynność

Płynność: 1. w sensie ogólnym — zdolność do wywiązywania się z bieżących zobowiązań finansowych; jeśli przedsiębiorstwa nie wykorzystują w pełni dostępnych im kredytów pieniężnych, mówi się, że rynek pieniężny Jest płynny; również w odniesieniu do — aktywów rzeczowych lub finansowych mówi się o większej lub mniejszej ich płynności zależnie od długości czasu potrzebnego do ich zamiany na pieniądz; 2. w znaczeniu węższym — utrzymywanie rezerw pieniężnych w związku z przewidywanymi wydatkami. W każdej gospodarce towarowej zarówno ludność, jak i przedsiębiorstwa utrzymują stale (poza krytycznymi momentami) rezerwy pieniężne (w postaci gotówki lub rachunku czekowego w banku), mimo że przez przekazanie tych rezerw na wkłady oszczędnościowe do banku mogłyby uzyskać dodatkowe źródło dochodu w postaci odpowiedniej sumy odsetek. Fakt, że rezygnują z tych odsetek, świadczy, że utrzymywanie rezerw pieniężnych Jest niezbędne, że zaspokaja odpowiednie potrzeby, które określa się Jako potrzeby p.; ponieważ przy określaniu ich wchodzą w grę nie tylko czynniki obiektywne, lecz również subiektywne, mówi się także o preferencji p. w teorii ekonomii z zagadnieniem p. spotykamy się Już od czasu L. Walrasa. Szerszą Jednak dyskusję na ten temat podjęli ekonomiści z Cambridge, a pełną analizę tego zagadnienia i jego roli w nowoczesnej gospodarce kapitalistycznej zawdzięczamy J. M. Keynesowi. Potrzeba rezerw pieniężnych może wynikać z następujących trzech względów: 1. transakcyjnych; 2. podyktowanych przezornością; 3. spekulacyjnych. Przyczyna tworzenia rezerw pieniężnych na dokonywanie transakcji wynika stąd, że wpływy pieniężne nie są zsynchronizowane z wydatkami; rezerwy natomiast umożliwiają dokonywanie wydatków odpowiednio do potrzeb konsumpcji czy produkcji niezależnie od daty wpływów pieniężnych. Poziom rezerw transakcyjnych utrzymywanych przez ludność jest określony przez poziom dochodów pieniężnych ludności i częstotliwość wypłaty dochodów; ta część rezerw jest więc określona czynnikami całkowicie obiektywnymi. Rezerwy transakcyjne przedsiębiorstw zależą od wysokości ich obrotów oraz od struktury przepływów pieniężnych między przedsiębiorstwami; są to również czynniki całkowicie obiektywne. Jednak w tym układzie czynników obiektywnych mogą powstawać pewne nieregularności; w związku z tym koniecznym uzupełnieniem rezerw transakcyjnych są rezerwy podyktowane względami przezorności; rezerwy tego rodzaju trzymane są nie tylko z powodu zaistnienia możliwości nieregularności wpływów, lecz również ze względu na inne nieprzewidziane okoliczności. O wysokości tych rezerw decyduje także indywidualna ocena tych nieprzewidzianych okoliczności, a więc preferencje p. poszczególnych konsumentów czy przedsiębiorców, lecz przy danych preferencjach wysokość tych rezerw musi pozostawać, tak samo Jak wysokość rezerw transakcyjnych, w pewnej określonej proporcji do wysokości dochodów ludności czy obrotów przedsiębiorstw. Rezerwy transakcyjne i rezerwy podyktowane względami przezorności stanowią pewną całość i są funkcją dochodów pieniężnych ludności i obrotów przedsiębiorstw, czyli funkcją dochodu narodowego. Odrębną kategorią rezerw pieniężnych, której Keynes przypisuje znaczenie decydujące, są rezerwy utrzymywane ze względów spekulacyjnych; chodzi tu o spekulację zarówno na rynkach towarowych, Jak i na rynku papierów wartościowych. Keynes ogranicza swoją analizę do tego ostatniego zagadnienia ze względu na Jego wagę. Rezerwy spekulacyjne wynikają z niepewności co do przyszłego kształtowania się stopy procentowej. Jednym więc z czynników określających ich wysokość są przewidywania dotyczące kształtowania się przyszłego poziomu stopy procentowej. Jakkolwiek przewidywania opierają się na ogół na faktach obiektywnych, to jednak ocena tych faktów przez poszczególne jednostki może być dość różna, mimo że w takich przypadkach dość znaczną rolę odgrywa psychologia masowa. Jeżeli więc ktoś przewiduje wzrost stopy procentowej, co oznacza przewidywanie spadku kursu — papierów wartościowych (o stałym oprocentowaniu), to papierów tych nie będzie trzymał, gdyż w ten sposób poniósłby stratę na skutek spadku kursu. Zatem dopóki sytuacja się nie ustabilizuje, będzie wolał trzymać pieniądze. Decydujące Jednak znaczenie ma przy tym stosunek przewidywanego poziomu stopy procentowej do poziomu aktualnego, który określa koszty p. będące pewnego rodzaju premią ubezpieczeniową od strat majątkowych. Przejście od papierów wartościowych do pieniądza nastąpi tylko wtedy, kiedy przewidywana strata na kursie papierów będzie większa od sumy odsetek, które przynoszą papiery wartościowe w ciągu okresu objętego przewidywaniem. Oczywiście wielkości rezerw pieniężnych transakcyjnych i podyktowanych względami przezorności oraz rezerw spekulacyjnych, posiadanych przez poszczególne Jednostki, są ze sobą dość ściśle związane. Istniejąca na rynku ilość pieniądza jest w każdym momencie zaabsorbowana przez te dwa rodzaje rezerw. W ustroju socjalistycznym, przy zachowaniu formy gospodarki towarowej, przedsiębiorstwa również muszą utrzymywać rezerwy pieniężne, przede wszystkim ze względów transakcyjnych. Względy przezorności, wobec uregulowania całości gospodarki, odgrywają minimalną rolę i dotyczą głównie sum gotówkowych trzymanych przez przedsiębiorstwo. Względy spekulacyjne oczywiście w ogóle nie wchodzą w grę. Potrzeba p. Jest uwzględniona i całkowicie zapewniona przez plan finansowy przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo chcąc zachować p. musi jedynie dbać o to, aby nie przekroczyć limitów kredytowych. Natomiast Jeśli chodzi o rezerwy pieniężne utrzymywane przez ludność, to w socjalizmie sytuacja przedstawia się podobnie jak w kapitalizmie. Działają tu względy transakcyjne i względy przezorności, co wiąże się z towarowym charakterem gospodarki.