Fordyzm

Fordyzm, system kapitalistycznej organizacji pracy i autokratycznego zarządzania wprowadzony przez H. Forda, założyciela i wyłącznego właściciela wielkich zakładów samochodowych (Ford Motor Co w Detroit, USA, rok założenia 1903). System Forda oparty był na powiązaniu ówczesnych najwyższych osiągnięć techniki z postępem organizacyjnym, mającym jednak charakter jednostronny. Głównymi cechami f. były: 1. podział pracy doprowadzony do najwyższego stopnia; 2. zastosowanie zautomatyzowanej taśmy produkcyjnej. Przy systemie tym każdy robotnik wykonywał stale tylko jedną nieskomplikowaną czynność, składającą się z jednego lub kilku ruchów, a przedmioty pracy były przesuwane z jednego stanowiska pracy na drugie za pomocą taśmy, przy czym tempo pracy robotnika uzależnione było od szybkości przesuwu taśmy i przez nią regulowane. W latach 20-tych f. uchodził za szczytowe osiągnięcie naukowej organizacji pracy (nauka organizacji i kierownictwa); faktycznie stanowił jedną z najbardziej bezwzględnych metod intensyfikacji pracy i wyzysku robotników oraz zapewniał olbrzymie zyski kapitalistom, w przyspieszonym tempie rujnował zdrowie pracowników; znane były fakty, że robotnicy po przekroczeniu 40 roku życia nie byli zdolni pracować wg tego systemu. Intensywne tempo pracy przy daleko posuniętym jej podziale powoduje zmęczenie psychiczne robotnika, czyni pracę monotonną, osłabia indywidualność ludzką; w tych warunkach robotnik staje się bezwolnym dodatkiem do maszyny.