Budżety rodzinne

Budżety rodzinne (budżety domowe), zestawienia przychodów i rozchodów dokonywane przez członków gospodarstwa domowego, stanowiących zwykle rodzinę. Przychody są to wszelkie wartości wpływające do gospodarstwa zarówno w gotówce, jak i w naturze, rozchody — wszelkie wartości wypływające. Najważniejszą pozycją przychodów są dochody, stanowiące przypływ do gospodarstwa nowych wartości; inne przychody pochodzą bądź z uruchomienia majątku, bądź z zaciągniętych długów. Analogicznie w rozchodach występują wydatki, będące zużyciem zasobów na pokrycie potrzeb, i inne rozchody, będące tylko zmianą formy posiadania lub pokryciem przeszłych wydatków. B.r. brutto obejmują przychody i rozchody w pełnej wysokości, b.r. netto — przychody i rozchody takich pozycji, jak oszczędności złożone po odjęciu oszczędności podjętych lub odwrotnie, zależnie od tego, która pozycja przeważa. Badania b.r. polegają na systematycznym, szczegółowym notowaniu przez wybrane rodziny wszystkich przychodów i rozchodów z podaniem ich rodzaju i wysokości oraz ilości artykułów i usług nabytych, otrzymanych lub oddanych. Zwykle w prowadzeniu zapisów pomagają rodzinom specjalni instruktorzy. Na podstawie zebranych zapisów klasyfikuje się przychody i rozchody poszczególnych rodzin z różnym stopniem szczegółowości, zależnie od potrzeb. Następnie grupuje się budżety poszczególnych rodzin wg grup zamożności. Grupy te tworzy się na podstawie wysokości wydatków na jednostkę konsumpcyjną lub — co jest mniej dokładne — na osobę. Rozchody zestawiane wg grup zamożności wykazują pewne prawidłowości, z których najważniejszą i najwyraźniej występującą jest spadek procentowego udziału wydatków na żywność w ogólnych wydatkach w miarę wzrostu dochodów. Jest to tzw. prawo Engla (Engla prawo). Szczegółowa analiza b.r. dostarcza cennych materiałów do badania wielu zjawisk społecznych i gospodarczych, jak poziom życia, stopień zaspokajania różnych potrzeb, stosunki rodzinne, poziom odżywiania się itd. Bardzo ważne znaczenie dla prawidłowego obliczania wskaźników kosztów utrzymania ma ustalenie na podstawie wyników badań b.r. schematu wag, tzw. koszyka towarów i usług.