Ceny parytetowe

Ceny parytetowe, ceny zapewniające (teoretycznie) warunki ekwiwalentności wymiany między odpowiednimi sektorami gospodarki narodowej. Kategoria ta odgrywa ważną rolę w polityce regulowania cen produktów rolnych w niektórych krajach kapitalistycznych (USA, Japonia). Pojęcie „c.p.” wprowadzone zostało przez tzw. Agricultural Adjustment Act (pierwszy) — ustawa uchwalona przez Kongres USA w 1933 w celu przeciwdziałania gwałtownemu spadkowi cen produktów rolnych i masowej ruinie farmerów. Za podstawę parytetu (cen artykułów rolnych i przemysłowych) ustawa przyjęła ceny z okresu 1909—14. Do obliczenia wag przyjęto koszyk towarów nabywanych i sprzedawanych przez rolników w okresie 1935—36. Rząd amerykański nigdy nie gwarantował farmerom pełnych c.p. Ustawa z 1938 upoważniła Departament Rolnictwa do zagwarantowania cen na poziomie 52— 75% parytetu. W okresie wojny poziom ten został znacznie podwyższony (do 85%, a następnie do 90%). W ostatnich latach występuje dość znaczne zróżnicowanie poziomu gwarantowanych cen poszczególnych produktów rolnych (np. w 1960 gwarantowana cena kukurydzy została ustalona na poziomie 65% parytetu, pszenicy — na poziomie 75% parytetu). Jedną z największych wad formuły c.p. wprowadzonej w 1938 i obowiązującej również w pierwszych latach po wojnie było to, iż opierała ona ceny na wskaźnikach przyjętych arbitralnie. W celu oderwania się od przestarzałych relacji cen wprowadzono w 1950 w USA nową metodę ustalania c.p. W porównaniu ze starą, nowa formuła ma tę zaletę, że uwzględnia zmiany, jakie nastąpiły w warunkach wymiany i cenach poszczególnych artykułów rolnych w ostatnim okresie. Mimo pewnych modyfikacji zmierzających do pozbawienia formuły c.p. właściwej jej sztywności, podstawowa sprzeczność wewnętrzna systemu c.p. pozostaje nie do usunięcia. Zasada parytetu została wprowadzona w życie w celu przeciwdziałania spadkowi dochodów farmerów, jednak element dochodu znika prawie całkowicie przy kalkulacji cen na podstawie parytetu. Farmerzy osiągają tym większy dochód, im więcej produkują. Rozszerzenie zaś produkcji pogłębia brak równowagi rynkowej. Mechanizm uruchomiony w celu złagodzenia zaburzeń w stanie równowagi jeszcze bardziej je zaostrza. System c.p. z reguły oznacza nie usprawiedliwione niczym uprzywilejowanie jednej grupy produktów w stosunku do innych. C.p. uruchamiają zatem fałszywe sygnały* wpływające ujemnie na kształtowanie się podaży i popytu na produkty rolne.