Finansowy system

Finansowy system, całokształt form prawno-organizacyjnych gromadzenia i wykorzystywania zasobów finansowych; kapitalistyczny s.f. — prawno- organizacyjne formy gromadzenia i wykorzystywania zasobów finansowych państwa kapitalistycznego; socjalistyczny s.f. — analogiczne formy odnoszące się do społecznych zasobów finansowych, występujących w państwach socjalistycznych. Wobec możliwości odmiennego, prawno-organizacyjnego ukształtowania zasobów finansowych w tej samej formacji ustrojowej w różnych państwach, rozróżnia się s.f. ZSRR, Polski, Czechosłowacji itd. Socjalistyczny s.f. z uwagi na organizacyjne wyodrębnienie różnego rodzaju społecznych zasobów finansowych można podzielić na wiele ogniw. We wszystkich państwach socjalistycznych można wyodrębnić system budżetowy oraz ogniwa pozabudżetowe, zwłaszcza pozabudżetowe fundusze celowe, s.f. przedsiębiorstw socjalistycznych oraz s.f. banków (system bankowy). Najważniejszym ogniwem socjalistycznego s.f. jest system budżetowy, ponieważ budżet państwa gromadzi olbrzymie środki finansowe osiągające (a niekiedy nawet przewyższające) połowę dochodu narodowego. Znaczenie systemu budżetowego podkreśla ustawodawstwo państw socjalistycznych, nadające budżetowi państwa nadrzędną rolę wśród wszystkich innych planów finansowych (budżet w państwie socjalistycznym). W Polsce znaczenie systemu budżetowego podkreśla Konstytucja PRL, zastrzegająca uchwalanie budżetu państwa do wyłącznej kompetencji Sejmu (budżet w Polsce Ludowej). Najważniejszymi funduszami pozabudżetowymi są w Polsce fundusze ubezpieczeń gospodarczych prowadzonych przez Państwowy Zakład Ubezpieczeń oraz fundusze ubezpieczeń społecznych prowadzonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych; ponadto istnieją inne pozabudżetowe fundusze państwowe (np. Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Fundusz Postępu Technicznego) oraz fundusze pozapaństwowe (np. Społeczny Fundusz Budowy Szkół i Internatów). W obrębie s.f. przedsiębiorstw socjalistycznych rozróżnia się w Polsce, podobnie jak w innych krajach socjalistycznych, s.f. przedsiębiorstw państwowych oraz s.f. spółdzielczości (finansowy system przedsiębiorstw socjalistycznych). w skład systemu bankowego, określanego również mianem systemu pieniężno-kredytowego, wchodzą w Polsce: s.f. Narodowego Banku Polskiego, s.f. banków specjalnych (Bank Rolny, Bank Handlowy, Bank Polska Kasa Opieki, Powszechna Kasa Oszczędności) oraz s.f. spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych. Socjalistyczny s.f. stanowi organiczną całość; wszystkie jego ogniwa są wzajemnie powiązane przez przekazywanie środków finansowych z jednych zasobów finansowych do drugich (przedsiębiorstwa państwowe wpłacają do budżetu państwa dotacje; budżet państwa lokuje swoje nadwyżki w Narodowym Banku Polskim itd.). Można wyodrębnić trzy główne funkcje socjalistycznego s.f.: 1. rozdzielczą; 2. kontrolną; 3. interwencyjną; służy on realizacji planowego podziału dochodu narodowego, umożliwia ocenę procesów produkcji i cyrkulacji, jest narzędziem interwencji organów państwa w zakresie kształtowania się stosunków społecznych i gospodarczych.