Budżetowa kontrola

Budżetowa kontrola, ogół czynności zmierzających do stwierdzenia przebiegu wykonywania budżetu (pod mianem budżetu rozumiemy nie tylko środki objęte budżetem, ale również tzw. środki pozabudżetowe (zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze,fundusze celowe i środki specjalne); zadaniem Jej jest zapobieżenie powstawaniu nieprawidłowości w realizacji budżetu, ustalenie ewentualnych odchyleń od planu, wielkości tych odchyleń i ich przyczyn oraz środków zaradczych zapobiegających im na przyszłość; wszystko to ma na celu poprawę jakości wykonywania budżetu. K.b. obejmuje zwłaszcza badanie: 1. wielkości i terminowości poboru dochodów; 2. przestrzegania przepisów prawnych, dotyczących dochodów i wydatków budżetowych; 3. celowości i wysokości dokonywanych wydatków; 4. zgodności wydatków z budżetem i realizacji zadań rzeczowych; 5. kosztów realizacji tych zadań; 6. rzetelności, prawidłowości i terminowości zapisów rachunkowych i składanych sprawozdań. K.b. sprawowana jest przede wszystkim przez sejm; przy uchwalaniu budżetu bada on zamierzenia rządu w tym przedmiocie, a przy zatwierdzaniu sprawozdania z wykonania budżetu i uchwalaniu absolutorium analizuje, jak budżet został zrealizowany. Organem sejmu w tym zakresie m. in. jest Najwyższa Izba Kontroli, do której głównych zadań należy kontrola wykonania budżetu państwa i narodowego planu gospodarczego. Ponadto organami k.b. są: Ministerstwo Finansów, organa kontroli resortowej oraz organa kontroli prezydiów terenowych rad narodowych. K.b. prowadzona jest za pomocą analizy sprawozdań, której uzupełnieniem i przedłużeniem jest kontrola na miejscu w jednostce wykonującej budżet; ta ostatnia kontrola może być przeprowadzana bądź przez samą jednostkę (kontrola wewnętrzna), bądź przez jednostki nadrzędne lub specjalne (kontrola zewnętrzna). Kontrolę zewnętrzną poprzedza zawsze analiza sprawozdań z wykonania budżetu. W zależności od czasu, w którym przeprowadza się kontrolę, rozróżnia się: 1. kontrolę wstępną prowadzoną przed rozpoczęciem wykonywania budżetu na dany okres (miesiąc, kwartał); 2. kontrolę bieżącą sprawowaną przez jednostkę wykonującą samodzielnie zadania przewidziane budżetem i w pewnym zakresie przez bank zajmujący się obsługą kasową budżetu; 3. kontrolę następną prowadzoną po zakończeniu (całkowitym lub częściowym za pewien okres) okresu wykonywania budżetu.