Ceny fabryczne

Ceny fabryczne, ceny ustalone dla dostawców. Wprowadzenie c.f. wiąże się w określonych warunkach z wykorzystywaniem cen jako narzędzia ekonomicznego oddziaływania państwa na odbiorców lub zarówno na odbiorców, jak i dostawców. Pobudzanie konsumpcji określonych dóbr może niekiedy wymagać ustalania cen dla odbiorców na niskim poziomie. Natomiast zastosowanie takich samych cen dla dostawców mogłoby skłaniać ich do ograniczenia produkcji danych wyrobów (i odwrotnie), wysoki poziom cen, ograniczający konsumpcję innych wyrobów, stwarzałby jednocześnie dla producentów zachętę do rozwoju danej produkcji. Sprzeczność działania jednolitych cen dla dostawców i odbiorców skłania do wprowadzenia dla jednych i drugich odrębnych cen. C. f. mogą różnić się od cen zbytu o podatek obrotowy lub dotację. W pierwszym przypadku są one niższe od cen zbytu, w drugim natomiast wyższe. Czasami c.f. mogą być równe cenom zbytu. Występuje to, gdy część produkcji towarowej poszczególnych zjednoczeń nie jest specjalnie preferowana lub gdy ich realizacja możliwa jest w obrębie jednolitych cen dla dostawców i odbiorców. W ostatnim okresie systemem c.f. objęta jest ponad połowa zjednoczeń przemysłowych; w większym stopniu dotyczą one przedmiotów spożycia niż środków produkcji. C. f. ustalana jest na podstawie średnich kosztów własnych produkcji przedsiębiorstw zgrupowanych w zjednoczeniu, będącym głównym producentem danego wyrobu, powiększonych o określoną stawkę zysku. Wyjściowe stawki zysku wyznaczone dla poszczególnych zjednoczeń uwzględniały zróżnicowane potrzeby ich rozwoju, tworzenie funduszy materialnego zainteresowania oraz ponoszenie określonych świadczeń na rzecz budżetu państwa. Oprócz wyjściowych, wprowadzono także wyższe, preferencyjne stawki zysku, których zadaniem jest pobudzanie rozwoju danej produkcji, podnoszenie jakości, nowoczesności wyrobów itd. Rzadziej stosowane stawki zysku, niższe od wyjściowych, przyczyniają się do zahamowania produkcji. C. f. posługujemy się ustalając i rozliczając z budżetem podatek obrotowy i dotacje przedmiotowe, obliczając zysk jako syntetyczny miernik oceny działalności przedsiębiorstwa i podstawę tworzenia funduszy materialnego zainteresowania, planując wartość produkcji towarowej oraz określając obniżkę kosztów własnych. Ponadto do 1970 włącznie rozliczenia między przedsiębiorstwami produkcyjnymi a centralami handlu zagranicznego z tytułu eksportu opierały się na c.f. Reforma systemu finansowego zmieniła ten sposób rozliczania i zamiast c.f. wprowadziła ceny dewizowe, uzyskiwane za eksport towarów, przeliczane za pomocą odpowiednich współczynników walutowych. C. f. tymczasowe mogą być ustalane dla nowo produkowanych artykułów przemysłowych, charakteryzujących się nowoczesną konstrukcją i lepszymi parametrami techniczno-ekonomicznymi. Tymczasowe c.f. stosuje się gdy: 1. produkcja nowoczesnych wyrobów wymaga technicznego opanowania; 2. podejmowana jest na skalę masową lub seryjną; 3. ceny zbytu wyrobów, ustalone w okresie technicznego opanowania produkcji, nie zapewniają przedsiębiorstwu zysku takiego, jaki realizuje się z produkcji najbardziej zbliżonej. Tymczasowe c.f. ustalane są w okresie technicznego opanowania produkcji danego wyrobu na okres półrocza nie dłużej jednak niż na 3 lata. Tymczasowe c.f. ustalane są na podstawie jednostkowych kosztów produkcji planowanej w okresie technicznego opanowania produkcji powiększonych o stawkę zysku realizowanego z produkcji najbardziej zbliżonej. Ceny rozliczeniowe mają charakter indywidualnych lub grupowych c. f. i mogą być wprowadzone w zjednoczeniach, w których występują istotne i trwale różnice w kosztach wytwarzania w różnych przedsiębiorstwach. Ceny rozliczeniowe ustala się na podstawie indywidualnych lub grupowych kosztów produkcji wyrobu, dodając do nich określoną stawkę zysku. Stosowanie cen rozliczeniowych wymaga uruchomienia na szczeblu zjednoczenia rachunku wyrównującego różnice między nimi a c.f. (wyrównawczego rachunku cen). W Polsce występują one w przemyśle węglowym.